Liczby i Fakty

Mając nadzieję, że pogoda się jeszcze poprawi (we wtorek ma być około 20 stopni), a „Kirk” do nas nie dojdzie, pijemy spokojnie poranną kawę. Tydzień temu obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Kawy. Z tej okazji podano nowe dane  dotyczące tej popularnej używki. Produkcja kawy stale rośnie, osiągając już ponad 10 milionów ton rocznie. Codziennie na całym świecie wypijamy ponad 2 miliardy filiżanek kawy. Statystyczny Polak spożywa 2 kilogramy kawy. Włosi biją nas na głowę, bo konsumują około 5 kilogramów. Prawdziwymi rekordzistami zaś są Finowie, którzy spożywają aż 12 kilogramów kawy rocznie.

Przy okazji wspomnianego święta kawoszy opublikowano wyniki badań, które sugerują, że dziennie powinniśmy wypijać 2 filiżanki kawy. Zmniejszamy wtedy  ryzyko chorób kardiometabolicznych, a więc układu krążeniowego, ale też cukrzycy typu 2, insulinooporności, niektórych chorób wątroby i udaru mózgu (aż o 48%!). Naukowcy twierdzą, że konieczne są w tej kwestii dalsze badania i ostrzegają przed przesadą w piciu czarnego napoju. Warto też pamiętać, że mocna herbata również zawiera kofeinę.

W wielu miejscach powódź zniszczyła wszystko. Informacje przekazywane przez stacje telewizyjne pokazują obrazy totalnego zniszczenia. Zburzone lub zalane do pierwszego piętra lub pod sam dach domy, szkoły, przedszkola, pozrywane mosty, przeprawy drogowe, tory kolejowe. Nie ma do dziś w wielu miejscach wody, gazu, elektryczności. Zalane sklepy, punkty usługowe, restauracje, szpitale. Nazwy miast zniszczonych przez wielką wodę wszyscy zapamiętamy na długo. Głuchołazy, Kłodzko, Lądek Zdrój, Stronie Śląskie, Nysa, Lewin Brzeski – to tylko niektóre z nich.

Teraz wielka fala (w niektórych miejscach stany alarmowe przekroczone zostały nawet o trzy metry) idzie na Głogów. Po drodze do morza woda napotka jeszcze kilka miast i wiele mniejszych miejscowości. Stan zagrożenia, alarm przeciwpowodziowy, stan klęski żywiołowej to także słowa, które nieustannie ostatnio słyszymy. Teraz, po wielu latach (powódź tysiąclecia w 1997 i powódź w 2010), wraca dyskusja na temat zbiorników przeciwpowodziowych, polderów zalewowych, wałów, całego systemu, który ma chronić przed powodziami. Wielki zbiornik,  jak ten w Raciborzu Dolnym, mogący pomieścić 185 milionów metrów sześciennych wody,  zapełniony prawie w stu procentach, uratował Wrocław i Opole.

Dziś kończą się wakacje. Jutro dzieci i młodzież rozpoczynają nowy rok szkolny. Uczniowie według Ministerstwa doświadczą siedmiu nowości. To między innymi zmiany programowe – inny wykaz lektur, nauka pierwszej pomocy, grupy na lekcjach religii, mniej dokumentów składanych przez maturzystów, więcej uczniów z Ukrainy, nowe standardy ochrony małoletnich. To, co pewnie najbardziej ucieszy uczniów, to dni wolne: w tym roku szkolnym będzie aż 176 dni wolnych od nauki, w tym 111 jeszcze przed wakacjami. Rok szkolny skończy się 27 czerwca 2025 roku.

W tym tygodniu rząd przyjął projekt budżetu na 2025 rok. Dochody budżetu mają wynieść 632,6 mld złotych. Założono wzrost gospodarczy – 3,9%. Rząd oczekuje wzrostu wpływów z VAT o 50 mld złotych, a z CIT o 9 mld. Inflacja osiągnie 5%. Będą rekordowe wydatki na obronność -186 mld. Wydatki na zdrowie sięgną 220 mld i będą o 31 mld większe niż w 2024 roku. Będą nowe rozwiązania np. „babciowe” i renta wdowia, czyli wydatki, których nie było w 2024 roku. Będzie też, jak co roku,  rewaloryzacja rent i emerytur, trzynastka i czternastka, a także wzrost płac strefy budżetowej o 7%. Przewidziano też „rekordowy’ deficyt na poziomie 289 mld złotych. Minister finansów  tłumaczy, że wynika to między innymi z konieczności spłaty długu zaciągniętego przez poprzedni rząd z tytułu COVID-19.

Zapowiada się kolejny dzień z temperaturą około 23-26 stopni. Niestety już od wtorku, jak zapowiadają specjaliści, wkroczy do Polski afrykański upał, będzie ponad 30 stopni. Pogoda i tak traktuje nas „łagodnie”, bo w Chorwacji już ogłoszono czerwony alert (ponad 40 stopni). We Włoszech i Hiszpanii także ma być ponad 40 stopni za kilka dni.

Połowa sierpnia, czyli dla wielu wakacje dobiegają końca. Powoli więc je podsumowujemy. Ponad 43% dzieci w tym roku wakacje spędziło w domu albo u krewnych lub znajomych. A jednocześnie biura podróży informują, że tak dobrze nie było od lat. Obsłużono więcej klientów niż w ubiegłym roku i przebito rekord 2019 roku. Od stycznia do czerwca biura podróży w Polsce obsłużyły niemal 4,5 miliona klientów. Ponad 40% ofert na wakacje sprzedało się w formule first minute. Analitycy rynku podkreślają, że powrót klientów do biur podróży jest spowodowany kilkoma czynnikami: przede wszystkim biuro jest gwarancją bezpiecznych wakacji, pieniądze klientów chronione są na wypadek bankructwa organizatora.

Niedzielny poranek. Jeszcze temperatura jest poniżej 30 stopni. Można spokojnie wypić kawę. Ten „chłód” pozwala też na uważną lekturę informacji i zorientowanie się, co dzieje się w kraju i na świecie. A dzieje się dużo. Zbliżające się wybory w USA, Francja z zawirowaniami po wyborach, Igrzyska Olimpijskie.

Niestety w polityce i finansach także „ciekawie” i nie do końca wakacyjnie. Deficyt budżetu po czerwcu 2024 wyniósł 69.905,9 miliona złotych, jak wynika z danych Ministerstwa Finansów. Dochody budżetu wyniosły 303.880,7 miliona złotych, a wydatki 373.786,6 miliona złotych. Deficyt stanowi więc 38% deficytu dopuszczonego w tegorocznej ustawie budżetowej w kwocie 184 miliarda złotych. Taka informacja zawsze skłania do rozważania, czy należy podjąć działania oszczędnościowe, aby utrzymać zaplanowane wskaźniki. To niestety zawsze skutkuje tym, że jakaś grupa społeczna nie otrzyma określonych środków finansowych (w różnej formie). Można też nadal podnosić różne wynagrodzenia,  rewaloryzować stawki dodatków, utrzymywać dodatkowe świadczenia itd., czyli pogłębiać deficyt. Można też go zmniejszyć, nakładając nowe opłaty, podatki lub biorąc pożyczki. Wszystkie te działania wymagają analiz finansowych i pogłębionych analiz skutków społecznych. Trzymajmy kciuki za rozważne decyzje.

Niektórzy z nas, myśląc o urlopie, wzięli pod uwagę, że od 1 lipca wzrośnie płaca minimalna. To już druga podwyżka w tym roku. Od lipca najniższa pensja wynosić będzie 4300 złotych brutto. Od 1 lipca wzrośnie też minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych: z 27,70 do 28,1 złotych, czyli niewiele, ale jednak trochę więcej. Według ministerstwa szacunkowa liczba osób objętych podwyżką wyniesie około 3,6 miliona osób.

W 2025 roku stawka minimalna także wzrośnie i od początku 2025 roku najniższa krajowa będzie wynosić 4626 złotych. Dodatkowo minimalna stawka godzinowa wynosić będzie 30,20 złotych. Nie do końca z tego rozwiązania są zadowoleni przedsiębiorcy, szczególnie ci mali, bo oprócz podwyżki płacy minimalnej od lipca zwiększą się też składki ZUS. A ponieważ jednocześnie wzrastają ceny za energię elektryczną i gaz, powstaje niebezpieczeństwo zawieszania lub likwidacji firm, szczególnie w sektorze usług.

Martwią informacje o znacznym wzroście zachorowań na odrę i krztusiec. W większości chorują dzieci. Jak twierdzą lekarze, jest to niestety pokłosie braku szczepień. W latach 2014 – 2023 aż 82 tysiące rodziców odmówiło szczepień swoich dzieci. W naszym kraju do obowiązkowych szczepień zalicza się między innymi szczepienia przeciwko gruźlicy, tężcowi, krztuścowi, odrze, śwince i różyczce. Szczepionki to jeden z najskuteczniejszych sposobów wspierania odporności, a tym samym prewencja wielu poważnych chorób, które mogą zagrażać nie tylko zdrowiu, ale także życiu. Kara za brak szczepień to tylko tysiąc złotych. Wielu ekspertów twierdzi, że tak niska kara nie jest skuteczna.

Wszyscy powinniśmy dbać o zdrowie, od tego w dużym stopniu zależy długość naszego życia. Według wstępnych danych Eurostatu (stan na maj 2024) średnia oczekiwana długość życia w Polsce w 2023 roku wynosiła 78,6  lat i była dłuższa o 7,1 lat niż 30 lat temu (w  1993 roku – 71,5 lat). Dla porównania – w krajach europejskich średnia oczekiwana długość życia w 2023 roku wynosiła 81,5 lat.

Dla wszystkich „kawoszy” ta chwila nad filiżanką bądź kubkiem kawy są ogromną przyjemnością. Dziś szczególnie, bo wielu z nas wypije popołudniową kawę z Mamą. Świętujemy Dzień Matki. Ostatnio znowu podano, że cena kawy spadła, co jest dobrą wiadomością. Europejczycy wypijają średnio 160 litrów kawy w ciągu roku. Najczęściej pijemy ją rano, ale także po południu. Wiele osób zastanawia się, co można robić podczas następnego długiego weekendu, który już za tydzień (wystarczy wziąć urlop 31 maja, czyli dzień po Bożym Ciele, i już mamy łącznie z sobotą i niedzielą 4 dni wolnego). Pewnie będziemy wypoczywać nad morzem, w górach i nad rzekami. Bardzo dobrze, że w tych dniach odbyła się 3 edycja Akcji „Czysta Odra”, podczas której 21 tysięcy wolontariuszy zebrało ponad 165 ton śmieci.

Tegoroczny maj sprzyja wielu spotkaniom towarzyskim i rodzinnym. Nie tylko dzięki dwóm długim weekendom, ale przede wszystkim – dzięki pierwszym komuniom. W tym roku są one wyjątkowo drogie dla wszystkich: dla rodziców, rodziny i gości. Goście, według wielu opinii, powinni w tym roku albo kupić prezent (popularny jest dron, komórka, rower, gry komputerowe lub elektryczna hulajnoga), albo włożyć do „koperty” od kilkuset do 1500 złotych.

W ostatnim czasie przeprowadzono sondaż, w którym zadano pytanie, czy Polacy chcą zostać w Unii. Za obecnością opowiedziało się 77% badanych. To najgorszy wynik od maja 2013 roku, kiedy poparcie było na poziomie 72%.

Rekordowe poparcie odnotowano w czerwcu 2022 roku, bo aż 92%, zaś  rok temu, w kwietniu 2023 roku, wyniosło ono 85%, czyli o 8% więcej niż obecnie. To powinien być sygnał dla nas wszystkich, bo w czasie wojny za polską granicą, przynależność do państw członkowskich Unii powinna nam dawać poczucie wspólnoty i bezpieczeństwa.     

A w Ukrainie już 801 dzień wojny. Na północ i wschód od Charkowa, drugiego co do wielkości miasta w Ukrainie, trwają ciężkie walki. Nieustannie, w dzień i w nocy trwają naloty w Donbasie i innych regionach. Wszyscy czekają na broń, a przede wszystkim na amunicję z pakietów pomocowych ze Stanów Zjednoczonych, Unii i poszczególnych państw. Oby nie było za późno.

Na szczęście są i pozytywne informacje. W poniedziałek 15 kwietnia wpłynęło do Polski blisko 27 miliardów złotych. Przelane środki pochodzą z pierwszego wniosku o płatność z Krajowego Planu Odbudowy, złożonego 15 grudnia ubiegłego roku po 1,5 roku od akceptacji przez KE polskiego planu. To na razie tylko 10,5% środków polskiego KPO.

Plan resortu na najbliższe 2,5 miesiąca, czyli do końca czerwca zakłada finansowanie między innymi inwestycji, takich jak: program Czyste Powietrze  (ponad 1,6 mld złotych), dostęp do szybkiego Internetu (ponad 720 miliony złotych), wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw w rolnictwie (ponad 250 milionów złotych), nowe miejsca w żłobkach (ponad 200 milionów złotych).

Teraz ministerstwo pracuje nad tak zwaną drugą rewizją założonych zadań z KPO, którą do końca miesiąca złoży do KE. Według ministerstwa następne dwa wnioski złożone zostaną na początku września, a kolejne dwa w grudniu. Minister Funduszy i Polityki Regionalnej przypomina, ze Polska ma otrzymać z KPO 59,8 miliardów euro, w tym 25,27 mld euro w postaci dotacji i 34,54 mld euro w formie preferencyjnych pożyczek.