Literatura

AktualnościLiteraturaProjekt kulturalny

Humanistyczne przesłanie „Zwyczajnego życia” Karela Čapka

„Zwyczajne życie” jest krótkim opowiadaniem, trzecią i zarazem ostatnią częścią trylogii – „Hardabu”l, „Meteor”, „Zwyczajne życie”. „Meteor” został odznaczony nagrodą państwową, a „Zwyczajne życie” zostało nominowane do Nagrody Nobla, jednak ostatecznie jej nie przyznano.

W „Zwyczajnym życiu”, Karel skupia się na analizie procesu starzenia się i związanych z nim kwestiach moralnych.W opowiadaniu głównym bohaterem jest urzędnik Adam Kindy, który będąc już w podeszłym wieku, dokonuje podsumowania swojego życia, rozważając jego sens i wartość.

Bohater z początku, mówi o swoim życiu w sposób prosty – „co za piękne, zwyczajne, nieciekawe życie! Ani jednej przygody, ani jednej walki, nigdzie nic tragicznego czy wyjątkowego”. Przypomina sobie sterty książek, które przeczytał o niesamowitych ludziach oraz podróżach, zwracając uwagę, dlaczego one tak wyglądają, skoro życie „nie jest nadzwyczajną i wyjątkową przygodą, ale prawem powszechnym”.

Read More
AktualnościLiteraturaProjekt kulturalny

Od fascynacji koleją do literackiej grozy

„Demon ruchu” to zbiór opowiadań Stefana Grabińskiego, który ukazał się w 1919 roku. Grabiński łączy w nim elementy grozy, niesamowitości oraz fascynacji nowoczesnymi technologiami, a w szczególności koleją.

Najważniejszymi przeżyciami Stefana Grabińskiego z dzieciństwa były bez wątpienia podróże koleją z Szamborskiego dworca do domu rodziców w Łące. Podczas podróży podziwiał on piękne krajobrazy, które potem odwzorowywał w swoich opowiadaniach. W dzieciństwie bawił się miniaturowymi wagonami i jak piszę Joanna Majewska w książce Demon ruchu, duch czasu, widma miejsc. Fantastyczny Grabiński i jego świat, to właśnie wtedy po raz pierwszy Grabiński stał się kreatorem „własnego świata, który był całkowicie zależny od jego decyzji, a w późniejszych latach marzenie o pociągach ziściło się w kolejowym cyklu Demon ruchu”.

Read More
2024 • ROK GOMBROWICZA, MIŁOSZA, HŁASKI I... HERLINGAFelietonyLiteraturaProjekt kulturalny

Gustaw Herling-Grudziński jako kronikarz i świadek historii

Gustaw Herling-Grudziński – nazwisko kojarzące się z literaturą i odwagą moralną – jest jednym z najważniejszych polskich pisarzy XX wieku. Urodzony 20 maja 1919 roku w Kielcach, jego życie i twórczość są nierozerwalnie związane z burzliwymi wydarzeniami II wojny światowej i późniejszym krajobrazem społeczno-politycznym. Jako pisarz, eseista i świadek okrutnych dziejów, Herling-Grudziński pozostawił niezatarty ślad w literaturze i świadomości ludzkiej.

Najbardziej znanym dziełem Herlinga-Grudzińskiego jest niewątpliwie „Inny Świat” – wspomnienia opisujące jego wstrząsające doświadczenia jako więźnia politycznego w sowieckich łagrach. Aresztowany w 1940 roku przez NKWD, Herling-Grudziński spędził dwa lata na okrytym złą sławą Archipelagu Gułag. Jego barwna i niezachwiana narracja obnażyła brutalność i dehumanizację nieodłącznie związaną z sowieckim systemem obozów pracy, dostarczając mrożącej krew w żyłach relacji z pierwszej ręki o odporności ludzkiego ducha w obliczu ekstremalnych przeciwności losu.

Oprócz opowiadania o własnych cierpieniach, twórczość literacka Herlinga-Grudzińskiego sięga także głębokich wątków egzystencjalnych i humanistycznych. Jego pisma badają złożoność kondycji ludzkiej, walki o wolność i dylematów moralnych nieodłącznie związanych z opresyjnymi reżimami. W utworach takich jak „Wyspa” mierzy się z kwestiami moralności, izolacji i poszukiwania sensu w świecie naznaczonym totalitaryzmem.

Read More
FelietonyLiteraturaProjekt kulturalny

Mroczny świat horrorów

Horrory od dawna fascynują widzów, wywołując całe spektrum emocji, od mrożącego krew w żyłach strachu po niemalże atak serca. Te kinowe dzieła stały się znaczącym i trwałym gatunkiem, zapewniając podstawę do odkrywania najciemniejszych zakątków ludzkiej wyobraźni.

Od niesamowitych niemych filmów, takich jak „Nosferatu” z lat dwudziestych XX wieku, po psychologiczny terror „Psycho” Alfreda Hitchcocka z lat 60., horror nieustannie ewoluuje. Gatunek ten zrodził podgatunki, takie jak slasher, horror o zjawiskach nadprzyrodzonych i horror psychologiczny, z których każdy odpowiada różnym lękom i gustom. Współczesne klasyki, takie jak „Egzorcysta”, „Halloween” i „Lśnienie”, ugruntowały miejsce tego gatunku w historii kina.

Horrory często odzwierciedlają niepokoje społeczne i służą jako zwierciadło obaw kulturowych. Na przykład filmy o zombie, takie jak „Noc żywych trupów”, można interpretować jako odzwierciedlenie naszego lęku przed zarażeniem i utratą kontroli. Zdolność do wykorzystania zbiorowych lęków przyczynia się do jego trwałej popularności w różnych kulturach i epokach.

Read More
2024 • ROK GOMBROWICZA, MIŁOSZA, HŁASKI I... HERLINGALiteraturaSTANISŁAW ŻAK

Gombrowicza metafizyczne niepokoje

Po lekturze Dziennika oraz korespondencji pisarza – tej opublikowanej i tej nie opublikowanej – powziąłem był podejrzenie, że wszystkie ostentacyjne i dość hałaśliwe jego deklaracje o ateizmie i niedowiarstwie, są jedną z gier autora Ferdydurke, który lubił wprawiać otoczenie w stan neurotyczny, aby następnie stawiać diagnozy moralne, intelektualne, psychiczne i inne. Wychodzę z założenia, że skoro w innych sprawach zachowywał się prowokacyjnie – co podkreślają mężowie uczeni w piśmie – to czemu w tym jednym wypadku miałby się zachowywać inaczej?

W Argentynie będąc mawiał wszystkim, że jest hrabią, chociaż nim nie był. Czemu uwierzyliśmy mu tak bez najmniejszych zastrzeżeń, że jest ateistą? Skoro reżyserował wokół siebie rzeczywistość, dokonywał różnych zabiegów autokreacyjnych, to czemu te kwestie miałyby stanowić wyjątek? Z takich to właśnie podstawowych pytań zrodził się niniejszy tekst, w którym – zastrzec muszę – nie chodzi o filozoficzne przekwalifikowanie Gombrowicza; nie chodzi też o uczynienie z niego pisarza religijnego. Takie wysiłki byłyby już w punkcie wyjścia skazane na niepowodzenie. O co więc chodzi?

Read More
AktualnościKulturaLiteratura

Śmierć Homo viator

W opowiadaniu pt. Czysty Kraj, śmierć wylewa się z każdego elementu świata przedstawionego. Przechadza się po dzikich lasach Gór Stołowych, pokrytych śniegiem. Zagnieździła się w  nieużywanym nasyp górniczym i rozłożyła się na zapomnianych torach kolejowych. Podgryza stare małżeństwo, które opiekuje się Idą, główną bohaterką. Śmierć jest również w niej. Chowa się w gęstej mgle i we wspomnieniach głównej bohaterki. Przede wszystkim ma ją w sobie podmiot mówiący, który notabene (hehe) jest kwestią niezwykle intrygującą. Jest on trochę wszechwiedzący, a trochę nie; wplata własne opinie, jednak nie do końca wiadomo, czy są to poglądy Idy, czy narratora. (kwestia narratora w utworach noblistki to temat rzeka i z wielką chęcią poruszę go innym razem)

Read More
AktualnościLiteratura

Prometeizm w „Dżumie” i absurdyzm w szkolnictwie

Prometeusz tylko hipotetycznie stworzył człowieka. Faktem jest jednak to, że Prometeusz ujrzał człowieka nagiego, słabego i bezbronnego, bezsilnego, którego w brutalnym świecie czekała jedynie rychła śmierć. Tytan zapragnął im pomóc – wykradł więc z Olimpu ogień i dał go ludzkości. Na społeczeństwo zostały zrzucone wszystkie troski tego świata (puszka Pandory). Za ten i następne występki (które w definicji prometeizmu ani w Dżumie nie odgrywają żadnego znaczenia), które heros uczynił przeciw bogom, został ukarany przekuciem do skał Kaukazu, gdzie powracający co noc sęp wyjadał mu odrastającą wątrobę.

Read More
AktualnościKulturaLiteratura

Czy jest nam potrzebne zło?

Codziennie rano idziemy do pracy lub szkoły; wypełniamy arkusze, piszemy sprawdziany, jemy, pijemy, podpisujemy druki i formularze. Zapętlamy się tak samo, jak czas. Czy w drodze od domu do miejsca pracy znajdziemy dobro? Czy w tym ciasnym przejściu dostrzeżemy w porę zło?

Camus jasno komunikuje nam w Dżumie, że nie. Mieszkańcy Oranu zaczynają zauważać zarazę, gdy ta wdziera się do ich przyzwyczajeń.

Read More
LiteraturaSztuka

Walc nowego porządku

„Walc pożegnalny” to kolejna powieść Kundery, z którą mam styczność. Napisana po czesku w 1972 roku. Akcja rozgrywa się w czechosłowackiej placówce leczenia niepłodności. Znów pisarz raczy nas głębokimi portretami psychologicznymi bohaterów, przyjemnie prowadzoną narracją i niezwykle delikatną groteską, dzięki czemu fabuła nie zamienia się w scenariusz kabaretu, występującego na Świętokrzyskiej Nocy Kabaretowej.

Read More
AktualnościLiteraturaNasz Świat

Czy znajdziemy w Żeromskim życie?

Zamiast męczyć się przy kompletnie nieaktualnych przygodach Cezarego Baryki, polecam alternatywę – Życie jest gdzie indziej Milana Kundery; zaimponujecie swojej polonistce i przede wszystkim nie stracicie wszystkich szarych komórek.

Przedwiośnie znajduje się w kanonie lektur obowiązkowych i nie mam pojęcia, dlaczego nie możemy zastąpić tej właśnie pozycji na przykład Milanem Kunderą i jego powieścią Życie jest gdzie indziej. Dojrzewanie ukazuje w sposób bliższy współczesnej młodzieży, prowadzi narrację z lekkością, zabawi subtelnym żartem i zasmuci tragicznym wydarzeniem. Wszystko robi lepiej niż Żeromski, ale niestety nie jest Polakiem.

Read More