PRZEBÓJ NOCY

Rahim zdaje sobie sprawę, że istota siedząca z nim w przedziale wprowadza chaos. Zastanawia się, kim ona naprawdę jest – stwórcą, odtwórcą czy rzeźnikiem. Prowadzi wewnętrzną polemikę, próbując ustalić skąd się wziął i w jakim celu się pojawił. Zwraca uwagę, że pasażer wywołuje w nim przerażenie jak za dziecka Bobok, który był istotą z polskiego folkloru, a dokładniej był demonem słowiańskim.

Na Górnym Śląsku, skąd wywodzi się Rahim, wierzono, że postać ta mieszkała wśród ludzi i można było ją spotkać w zakazanych i niedostępnych miejscach dla dzieci. Według legend, Bobok miał wielki pysk, ostre zęby i owłosione kopyta. Porywał dzieci, które nie słuchały rodziców, zamykając je w brudnym worku, a czasem okładając przy tym kijem. Jedynym sposobem, by uniknąć tego losu, było posłuszeństwo wobec rodziców. Finalnie pasażer znika, pozostawiając po sobie jedynie popiół.

JaroSław i RadoSław wydali wspólnie aż 10 płyt od 2007 roku. Tytuły płyt z datami: Dla Sławy 2007, Nieśmiertelna Nawijka Dwusławowa 2010, Muzyka Kozacka 2011, Nie Wiem, Nie Orientuje Się 2012, Ludzie Sztosy 2015, Danyds Flow 2017, Coś Przerywa 2018, Pokolenie X2 2020, Z Achiwum X2 2022, I Jest To Możliwe Mixtape 2023 (wspólnie z Grubym Mielzkym i Persem). Jest to jeden z moich ulubionych duetów rapowych. Zawsze potrafią rozbawić i zaciekawić swoimi linijkami. Mało kto potrafi w tak ciekawy sposób ukazać tak wiele porównań i metafor w jednym kawałku.

Każdy z numerów wymaga dokładnej analizy, a równocześnie wpada w ucho i nie zanudza. Do tego rzucane przez nich hasztagi były w tamtych czasach swego rodzaju nowością i można powiedzieć, że stworzyli oni coś oryginalnego. Chłopaki po dziś dzień nawijają w ten sam niezmiennie ciekawy sposób. Z tego co widziałem, zapowiedzieli już nowe wydawnictwo na które nie ukrywam, że czekam pełen entuzjazmu, bo oni nigdy nie zawodzą. Wiem, że ich kolejna płyta będzie świetnie dopracowana. No i przede wszystkim wiem, jak to sami ujęli, że będzie czasem zabawnie, ale nigdy śmiesznie.

Kuba Knap jest bardzo płodnym artystą, który ma na swoim koncie 18 płyt, z czego dwie dwupłytowe, w tym mixtapy, oraz epki. To wszystko wydał od 2013 roku. W samym roku 2019 wydał 6 płyt – Knurion, Koniec końców, Flaj Łajz (z zespołem Renegaci Funku), Na rejonie na patencie (z Kajzerem), Wpierpol (z zespołem Okoliczny Element), oraz Undaknap (ze składem Undadasea).

W 2023 roku co prawda wydał jedną płytę, na którą słuchacze musieli czekać 3 lata – Tipiknapa. Jednak jest to najdojrzalsza płyta, na której wszystkie bity zostały wykonane w jazzowym stylu z żywymi instrumentami. Śledząc na bieżąco karierę Kuby Knapa, oglądając liczne wywiady i słuchając przede wszystkim jego twórczości cieszę się, że jego kariera poszła w tym kierunku. W kierunku nieskomercjalizowanym i spokojnym. Knap już nie jest Bejływemyszon – porzucił alkohol i wydoroślał, a cel został ten sam mianowicie: granie z pasją i wspieranie swoich ludzi. Knap dziś jest dojrzałym gościem o czym świadczy ten numer oraz ostatni album Tipiknapa, który każdemu z całego serca polecam przesłuchać w całości.

Nie chodzi o interpretacyjny popis, o wałkowanie wersu po wersie, dlatego nie napiszę kolejnego tekstu, jak to „osoba mówiąca” cierpi, wylewa metaforyczne słoiki łez i wspomina choć nie powinna. Wydaje mi się, że nie to chcę osiągnąć. Przy każdym wpisie zadaje sobie wręcz sakramentalne już pytanie: co chcę przekazać? I za każdym razem chciałabym, żeby atmosfera z młodych lat udzieliła się każdemu, żebym była dziewczyną z domówki, która puszcza swój ulubiony kawałek późno w nocy, z lekko szumiącego głośnika. Taki właśnie jest Fisz, którego lubię najbardziej. Nostalgiczny, delikatny, można się powoli bujać, przechylać w rytmie tych wszystkich powtórzeń, które okazują się bardzo na swoim miejscu.

Dzisiaj mam wrażenie, że Fisza postrzega się jako historię, czego, po pierwsze bardzo bym nie chciała, po drugie jest to zupełnie niesłuszne. To co zapoczątkował, teraz możemy dostrzec u twórców, którzy biją rekordy popularności. A dodatkowo Fisza może słuchać mama i córka, ojciec i syn i młoda babcia, bo to przeżycie ponadpokoleniowe, bo to jazz na żywo w kawiarni w Gdańsku i koncert w gdyńskim porcie, bo nie ma tam nic o gangsterach, skunach i szmulach.

Kolejnym utworem, który będę analizować jest Ukryty w mieście krzyk autorstwa Pezeta. Utwór pochodzi z płyty Muzyka Klasyczna z 2002 roku. Za produkcje utworu odpowiada Noon. Sampel użyty przez Noona pochodzi z utworu Mike’a Oldfielda – The Lake. W roku 2021 powstała nowa wersja tego numeru stworzona przez Łysy Live Session. O samym albumie raper mówi: „pierwszy album robisz całe dotychczasowe życie, każdy kolejny – raptem dwa lata”.

Utwór zaczyna się od refrenu, w którym powtarzany jest zwrot „My, ukryty w mieście krzyk”. Pezet przyznał w jednym z wywiadów udzielonym dla rytmy.pl w 2022 roku, że obecnie uważa to za grafomanię i nie użyłbym powtórnie takiego sformułowania. Mówi dosłownie, że wyrzuciłbym w pierwszej kolejności wers „mokra jak Bonaqua” z utworu Seniorita, a „w drugiej kolejności – frazę ukryty w mieście krzyk, czyli kultowe sformułowanie”.

W pierwszych wersach Pezet mówi o ludziach, którzy obserwują go i jemu podobną młodzież i myślą o nich różne, przeważnie złe rzeczy. Tacy ludzie jak on poddawani są stereotypowej opinii – uważa się ich za osoby bez uczuć, osiedlowe, może nawet trochę patologiczne. Pojawia się również zwrot w kierunku policji, że może jedynie spisać protokół i zadaje znów kolejne pytanie „kto krzyknie rap to rewolucja roku?”, zachęcając tym ludzi do wspierania jego muzyki.

Jestem wielkim fanem twórczości Donguralesko już od lat. Pamiętam, że płytę Magnum Ignotum Preludium, kupił mi na 16 urodziny kolega, jako prezent na urodziny. Dzięki tej płycie jeszcze bardziej zagłębiłem się w świat literatury, poprzez takie utwory takie jak Ikar, Umarli poeci, Gra szklanych paciorków, czy Raskolnikov. Na płycie znajduję się również numer: 451 Stopni Fahrenheita, który odnosi się do powieści Raya Bradburego, którego po przesłuchaniu piosenki stałem się wielkim fanem i zagłębiłem się dość mocno w jego twórczość, czytając jego powieści, oraz krótkie opowiadania.

Dziś z perspektywy czasu mogę jedynie powiedzieć, że to jedna z najważniejszych dla mnie płyt i na pewno miała ona ogromny wpływ na moje życie.

Mój sąsiad handluje trawką, na piątym piętrze mieszka wzajemnie przemocowa para, na drugim gość tak naszprycowany lekami, że jego mętny wzrok przyprawia mnie o strach. Nie brakuje pani całej w sierści, śmierdzącej kocim moczem ani wesołego, wiecznie pijanego staruszka Roberta. Na każdą literę alfabetu znalazłabym drobną patologię, wykroczenie, nieścisłość z prawem i rozejście z rozsądkiem.

Czy zatem słusznie, rap uważany jest za oderwany od rzeczywistości, za zbyt wulgarny, nierealny? Bo chyba zapominamy, że przecież mieszkamy w Polsce, a „tutaj wciąż pada deszcz” jak śpiewał Taco Hemingway.

Utwór Wszystko I Nic pochodzi z producenckiego albumu Soulpete – Raw, który został wydany w roku 2015. W utworze gościnnie udzielił się znany obecnie w całej Polsce raper Quebonafide. Znany z fenomenalnych porównań i metafor raper w tym utworze w moim odczuciu pokazuje idealnie jak bardzo wartościowy był jego rap w tamtych czasach.

Już w pierwszym wersie Quebonafide serwuje nam aluzje do czeskiego filmu Ene Bene mówiąc „życie to sztuka wyborów jak w Ebe Bene, A przeżyć nie kupisz i nie policzysz” – ukazując nam jakimi wartościami powinien się według niego kierować człowiek w życiu.

W kolejnym wersie, uświadamia słuchacza, że wie dokąd zmierza i że prędzej czy później to osiągnie. Po raz kolejny serwuje nam metaforę „nie powstrzymają mnie resselerzy, numizmatycy” – czyli ludzie którzy stawiają na pierwszym miejscu dobra materialne.

Utwór pochodzi z płyty Bonsona Postanawia Umrzeć, która swoją premierę miała w roku 2018. W utworze jest masę nawiązań do sportowców, pisarzy, muzyków, raperów, oraz innych ważnych osobowości z lat 90 i początku lat 2000.

Już w pierwszych dwóch wersach Bonson mówi, że jego rówieśnicy spędzali wiele czasu na zewnątrz grając w koszykówkę, „Szczyle chciały być jak Michael czy Scotty grać w piłę wyjść robić coś”. Wspomina o takich osobowościach ze świata koszykówki jak Michael Jordan czy Scottie Pippen. W następnym wersie od razu mówi, że on wówczas chciał być jak Jim Morrison – czyli postać znana w świecie muzycznym i literackim. Jim Morrison był wokalistą zespołu The Doors, oraz pisał poezję, był zaliczany do grona poetów wyklętych. Zmarł w wieku 27 lat.

Tekst, który mam nadzieję uda się przeczytać z intencją wiersza, to nic innego jak Flary PRO8L3Mu. Kawałka starego jak świat w tym wielkim młynie branży muzycznej, bo wyszedł na płycie Ground Zero z 2018 roku. Jest moim zdaniem inny od wszystkich. Może trochę łagodniejszy, zazwyczaj lubią go też osoby, które w ogóle nie znają twórczości Oskara. Czemu przeszedł do mainstreamu? Chyba przez szczerość, przez historię, która nie wydaje się dla większości wyssana z palca. Umówmy się, kawałki, w których Oskar nawija o gangsterskich porachunkach albo o zażywaniu narkotyków w ilościach tak ogromnych, że mało kogo byłoby na to w ogóle stać, są ciężkie do zwizualizowania. Jednak Flary ma w sobie to coś. Jest o miłości, o kłótniach, rozstaniach i zawodnej pamięci. O słabościach człowieka współczesnego. W takich tekstach nagle nie wyskoczy Wokulski i nie będzie zabiegał o Izabelę, ale znajdzie się mężczyzna, który nie będzie mógł się porozumieć z kobietą, która jak nikt inny koiła jego nerwy.