Felietony

AktualnościFelietonyWięcej Świat(ł)a

Tu i tam, i teraz. Wiosna na peryferiach

Zeszły weekend wyjątkowo spędziłem na belgijsko-francuskich peryferiach – wśród malowniczych wydm Dunkierki – kolorowej, ciepłej i nieco tajemniczej. Dzisiaj z kolei jestem już w zupełnie innym świecie – w szwajcarskim centrum Davos, nieopodal Czarodziejskiej Góry, która przywodzi oczywiście na myśl Thomasa Manna. Było i jest magicznie, więc zastanawiam się, skąd tak naprawdę lepiej patrzeć na świat. Podobno najlepiej zrozumieć centrum świata z peryferii, jeszcze lepiej zaś, gdy peryferie stają się w końcu centrum. W świecie, w którym przyszło nam żyć, granica pomiędzy peryferiami a centrum stała się zresztą niezwykle ulotna.

Do Dunkierki dotarłem w końcu za sprawą filmu, który już raz widziałem. Do Davos zaś przywiodła mnie ponownie po latach powieść Thomasa Manna, którą czytam na nowo i w jakże odmiennym kontekście. Oczywiście, że podobają mi się nadal najbardziej tylko i wyłącznie tylko te filmy/miejsca/książki, z którymi już się kiedyś zetknąłem. Od trzydziestu paru lat czuję się jak na „rejsie”, niczym na łódce targanej niespodziewanymi podmuchami wiatrów, wśród nieustająco powracających w mą stronę fal oceanu. Dryfuję i to wrażenie nie zna granic. Nie ma też końca.

Read More
2024 • ROK GOMBROWICZA, MIŁOSZA, HŁASKI I... HERLINGAFelietonyLiteraturaProjekt kulturalny

Gustaw Herling-Grudziński jako kronikarz i świadek historii

Gustaw Herling-Grudziński – nazwisko kojarzące się z literaturą i odwagą moralną – jest jednym z najważniejszych polskich pisarzy XX wieku. Urodzony 20 maja 1919 roku w Kielcach, jego życie i twórczość są nierozerwalnie związane z burzliwymi wydarzeniami II wojny światowej i późniejszym krajobrazem społeczno-politycznym. Jako pisarz, eseista i świadek okrutnych dziejów, Herling-Grudziński pozostawił niezatarty ślad w literaturze i świadomości ludzkiej.

Najbardziej znanym dziełem Herlinga-Grudzińskiego jest niewątpliwie „Inny Świat” – wspomnienia opisujące jego wstrząsające doświadczenia jako więźnia politycznego w sowieckich łagrach. Aresztowany w 1940 roku przez NKWD, Herling-Grudziński spędził dwa lata na okrytym złą sławą Archipelagu Gułag. Jego barwna i niezachwiana narracja obnażyła brutalność i dehumanizację nieodłącznie związaną z sowieckim systemem obozów pracy, dostarczając mrożącej krew w żyłach relacji z pierwszej ręki o odporności ludzkiego ducha w obliczu ekstremalnych przeciwności losu.

Oprócz opowiadania o własnych cierpieniach, twórczość literacka Herlinga-Grudzińskiego sięga także głębokich wątków egzystencjalnych i humanistycznych. Jego pisma badają złożoność kondycji ludzkiej, walki o wolność i dylematów moralnych nieodłącznie związanych z opresyjnymi reżimami. W utworach takich jak „Wyspa” mierzy się z kwestiami moralności, izolacji i poszukiwania sensu w świecie naznaczonym totalitaryzmem.

Read More
AktualnościFelietonyLiczby i Fakty

272 tysiące…

W ostatnich dniach GUS podał dane dotyczące liczby urodzeń w Polsce: tylko 272 tysiące (listopad 2022-listopad 2023),  a więc najmniej od 1945 roku. Spadek urodzin w stosunku do liczby z 2022 roku wynosi aż 33 tysięcy (11%). W ciągu 4 ostatnich lat liczba urodzeń spadła aż 33%. Według danych GUS liczba ludności Polski (dane za wrzesień 2023) wynosiła ok. 37 milionów 667 tysięcy osób. Oznacza to spadek o 130 tysięcy rok do roku, o 89 tysięcy więcej niż w grudniu 2022 roku.

Okazuje się, że program 500 plus, który według założeń miał mieć cel prodemograficzny, zakończył się całkowitym niepowodzeniem. A jednocześnie inne działania (np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji) wzmogły obawy kobiet przed zajściem w ciążę. To według analityków nie jedyna przyczyna spadku urodzin, ale wszyscy jednoznacznie twierdzą, że hucznie przez rząd ogłaszana polityka prorodzinna była źle opracowana. Zapomniano o merytorycznych analizach, wdrożono całkowicie nietrafione działania. Trzeba to jak najszybciej zmienić, bo prognozy są bardzo złe. Według badań w 2050 roku liczba ludności Polski zmniejszy się aż o 4,4 miliona osób.

Read More
AktualnościFelietonyWięcej Świat(ł)a

Nie ma, jak na wsi. Być, czyli mieć

Często o tej porze do Lublina zmierzam – przez Sycynę, Zwoleń i Czarnolas. Po drodze – jak zawsze – mijam małą wieś Szczęście, nazwaną tak zapewne na cześć Jana Kochanowskiego. Tak właśnie sobie wyobrażam “wieś spokojną, wieś wesołą”, gdzie mimo chłodu, nie ma głodu, a faunowie skaczą radośnie po lesie, szczęśliwi gospodarze zaś wieczorami liczą wracające z pola ekstatycznie ryczące bydło.  Od czasów wieszcza wiele się tu zmieniło, bo obecnie w Szczęściu – bez względu na porę – ze świecą szukać by bydła jakiegoś. No właśnie, gdzie się podziały te krowy szczęśliwe i święte? Pewnie śpią jeszcze bądź też wyemigrowały. Wyklęte?

Skoro o szczęściu mowa, nie sposób nie poddać się metafizyce i nie wspomnieć o Arystotelesie. Według niego być szczęśliwym, to “dobrze żyć i dobrze się mieć”. Szczęście zatem to bardziej sposób życia niż stan materialny. Szczęście to najwyższe pragnienie wszelkich istot ludzkich. Skoro zatem szczęście jest w nas, to droga do niego prowadzi poprzez rozważne pielęgnowanie w sobie cnót najszlachetniejszych. Indywidualne szczęście splecione jest też ze szczęściem zbiorowym, z troską o dobro wspólne. Im bardziej sami jesteśmy szczęśliwi, tym szczęśliwszymi czynimy naszych współobywateli. Być szczęśliwym, to mieć szczęście i potrafić się nim dzielić. Wtedy nigdy nam szczęścia nie zabraknie.

Read More
Co tam panie w polityce?FelietonyPolityka

Cóż tam, panie, w polityce? #3

Obajtek wylatuje z Orlenu, Pomoc dla Ukrainy uchwalona, a w sejmie dyskusja o LGBT i Konwencji Stambulskiej.

Prezes Orlenu zapowiadał w ubiegłym roku, że jeśli PiS przegra wybory, poda się „honorowo” do dymisji. Choć z dużym opóźnieniem, to jednak słowa dotrzymał i oddał się w ręce nowej rady nadzorczej, która zdecydowała o jego dymisji. Któż by się spodziewał…

Nad Obajtkiem jednak wiszą czarne chmury. Coraz głośniej mówi się o działaniu na szkodę skarbu państwa i sprzedaży przez Orlen udziałów Lotosu Arabii Saudyjskiej ze stratą 7 MILIARDÓW ZŁOTYCH. Sprawą zajmuje się już prokuratora, choć na horyzoncie widać jeszcze wiele możliwych zarzutów.

Warto odnotować, że odwołanie dotychczasowego Prezesa gigantycznej SSP miała swoje konsekwencje na… giełdzie – akcje Orlenu poszły zauważalnie w górę.

W grudniu (kiedy rozpoczęły się rozmowy akcesyjne UE z Ukrainą) pojawił się projekt rewizji budżetu Unii, w którym to m.in znajdowało się dodatkowe 50 miliardów euro na pomoc Ukrainie, rozłożonej na 4 lata. Viktor Orban zawetował wtedy projekt. Swoją decyzję tłumaczył przede wszystkim obawą, że blokowane przez Komisję Europejską pieniądze zamiast do Węgier, trafią na Ukrainę. Wyrażał również zaniepokojenie kwestią tego, jak wydawane są te pieniądze i jak długo Ukraina jest w ogóle finansowo wspierana.

Read More
FelietonyLiteraturaProjekt kulturalny

Mroczny świat horrorów

Horrory od dawna fascynują widzów, wywołując całe spektrum emocji, od mrożącego krew w żyłach strachu po niemalże atak serca. Te kinowe dzieła stały się znaczącym i trwałym gatunkiem, zapewniając podstawę do odkrywania najciemniejszych zakątków ludzkiej wyobraźni.

Od niesamowitych niemych filmów, takich jak „Nosferatu” z lat dwudziestych XX wieku, po psychologiczny terror „Psycho” Alfreda Hitchcocka z lat 60., horror nieustannie ewoluuje. Gatunek ten zrodził podgatunki, takie jak slasher, horror o zjawiskach nadprzyrodzonych i horror psychologiczny, z których każdy odpowiada różnym lękom i gustom. Współczesne klasyki, takie jak „Egzorcysta”, „Halloween” i „Lśnienie”, ugruntowały miejsce tego gatunku w historii kina.

Horrory często odzwierciedlają niepokoje społeczne i służą jako zwierciadło obaw kulturowych. Na przykład filmy o zombie, takie jak „Noc żywych trupów”, można interpretować jako odzwierciedlenie naszego lęku przed zarażeniem i utratą kontroli. Zdolność do wykorzystania zbiorowych lęków przyczynia się do jego trwałej popularności w różnych kulturach i epokach.

Read More
AktualnościFelietonyFilm

Czas krwawego księżyca

Niestety cierpliwość nie jest mocną stroną i zdarza mi się zrezygnować z filmu przed jego zakończeniem. W przypadku najnowszego filmu Scorsese toczyłem ze sobą nierówną walkę przez pierwsze 2(!) godziny filmu. A jednak wytrzymałem do końca; wysiedziałem te 3,5 godziny. Wykończony, choć… o dziwo zadowolony. Czas krwawego księżyca w odbiorze jest bardzo ambiwalentny – otwiera widzom usta, by mogli ziewnąć, albo wyrazić podziw. O ile jestem generalnie fanem długiego metrażu i często zdarza mi się nie czuć tych >3 godzin (Oppenheimer), to jednak Scorsese odciska człowiekowi gorącym żelazem znak upływającego czasu.

Jak już wspominałem, nie jest to film najprostszy w odbiorze, samograj po 8 godzinach w pracy. Czuć te 3,5 godziny bardzo wyraźnie, trzeba jednak wykazać się pewnym zaufaniem do reżysera, bowiem film wynagradza nam skupienie, szczególnie już po całym seansie, ale także ostatnia godzina, już trochę bardziej dynamiczna (proszę się nie spodziewać marvelowskich strzelanin) odpłaca nam pięknym za nadobne świetnym finiszem całego filmu.

Read More
AktualnościFelietonyLiczby i Fakty

6 mln złotych!

Liczymy na podwyżki naszych wynagrodzeń. Już wiadomo, że pracownicy budżetówki będą mieli 20% więcej, nauczyciele 30%, a nauczyciele początkujący 33%. Pierwsze wypłaty spodziewane są w marcu, z wyrównaniem od stycznia. W marcu będzie też rewaloryzacja rent i emerytur. Cieszymy się i czekamy.

Naszą radość burzą jednak ostatnie informacje o zarobkach w TVP. Małżeństwo Kurskich (były prezes TVP i jego żona) zarobiło do 2023 roku ponad 6 milionów złotych. Miesięczna pensja Joanny Kurskiej to ponad 111 tysięcy złotych. Michał Adamczyk zarobił ponad 160 tysięcy miesięcznie, a asystent Kurskiego w ciągu trzech lat wzbogacił się o ponad 3 miliony. Szok.

Ostatnia informacja, że tzw. eksperci za kilka zdań wypowiedzianych w programach informacyjnych telewizji zarabiali jednorazowo 500 złotych (gaża rekordzisty to 300 tysięcy złotych w ciągu roku), wywołała złość widzów. Na co szły nasze podatki i dodatkowe miliardy co roku dokładane z budżetu państwa? Na opłacanie propagandystów? Kto sprawował nadzór nad wydatkami TVP? Winnych nie ma?

Read More
Co tam panie w polityce?FelietonyPolityka

Cóż tam, panie, w polityce? #2

Kamiński i Wąsik na wolności. Co dalej z CPK i elektrownią jądrową? Skrajna prawica przejmuje Europę.

To, co dzieje się na scenach politycznych najważniejszych państw członkowskich Unii Europejskiej, wywołuje we mnie nie tylko ból głowy, ale przede wszystkim realne obawy o stabilną Europę. Swój głos na faszystowską (realnie faszystowską) partię AfD deklaruje już prawie 1/4 Niemców. Alternatywa dla Niemiec deklaruje reset relacji z Rosją, zaprzestanie wspierania Ukrainy, kwestionują granice Polski i planuje prowadzić niezwykle twardą politykę migracyjną wraz z opuszczenie Unii Europejskiej. Ostatni postulat, ogłoszony kilka dni temu, nie spodobał się wyborcom. Taki wynik partii faszystowskiej spowodowany jest dużym niezadowoleniem z polityki Scholza, pogarszających się warunków życia Niemców i wielkich problemów z migrantami.

Read More